Ngày 20/2, Bộ Xây dựng đã ban hành thông tư với quy định hủy bỏ cách tính diện tích sàn chung cư từ tim tường bao, tường ngăn chia căn hộ được nêu trong Thông tư 16 ban hành năm 2010 đã gây tranh cãi gay gắt trong suốt 2 năm qua. Dư luận cho rằng quy định này làm lợi cho các chủ đầu tư, có những toà nhà “ăn ra” nhiều chục tỷ đồng. Còn người mua nhà phải trả tiền cả những phần diện tích chung như cột, hộp kỹ thuật… mà chủ đầu tư tính vào diện tích căn hộ, phải đóng tiền phí dịch vụ hàng tháng cho diện tích đó.
Đã có nhiều cuộc tranh cãi và cả tranh chấp đã xảy ra. Ai lợi, ai thiệt cũng đã thấy rõ. Tuy nhiên phải mất đến 2 năm Bộ Xây dựng mới “sửa sai”, nhưng quy định không hồi tố” nên những người đã mua trước đây sẽ phải xót xa chấp nhận nhìn “tiền tuột khỏi túi mình”. Xung quanh vụ việc này, dư luận không khỏi nghi ngờ, đặt dấu hỏi về khả năng có hay việc vận động chính sách (lobby chính sách) có lợi cho một nhóm lợi ích? Bởi dù vấn đề đã gây bức xúc từ lâu, nhưng Bộ Xây dựng vẫn khăng khăng giữ cách tính của mình. Phải đến sau ngày 28/1 vừa qua khi Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải yêu cầu phải giải trình thì dường như “lệnh” này mới khiến cho Bộ Xây dựng quyết định “sửa sai” sau khi đã trì hoãn suốt 2 năm qua (?).
Trên thực tế, việc một số văn bản với các nội dung quy định có lợi cho một số ngành, lĩnh vực được ban hành không phải đến bây giờ mới được dư luận đặt ra. Hầu như nhiều người đều đã hiểu rõ đằng sau các chính sách, nhất là với các lĩnh vực “nóng” trên thị trường, hoặc các mặt hàng đặc biệt như bất động sản, ô tô, xăng dầu, thuốc chữa bệnh… thì đều được các doanh nghiệp, tập đoàn tìm cách “can thiệp mềm” sao cho có lợi nhất cho họ. Việc can thiệp có thể đơn giản bằng truyền thông định hướng dư luận, đến cả việc tham mưu, giành lợi thế về các đặc quyền hoặc ưu đãi, mà có khi chỉ cần điều chỉnh thêm bớt 0,001% cũng đã mang lại cho họ những lợi ích khổng lồ, hoặc có thể loại bỏ đối thủ cạnh tranh ra khỏi thương trường.
Tháng 8 năm ngoái, trong phiên trả lời chất vấn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường cũng không ngại ngần đề cập đến hiện tượng “vận động chính sách” của các nhóm lợi ích, làm tổn hại đến lợi ích chung. Tuy ông Cường còn dè dặt “chưa dám kết luận”, nhưng ông thừa nhận tình trạng xây dựng và ban hành các văn bản dưới luật còn nhiều sơ hở, dẫn đến tình trạng xuất hiện hàng loạt “thông tư trên trời” hoặc các văn bản khiến người dân bất bình.
Thực ra, việc vận động chính sách không có gì xa lạ trên thế giới. Đặc biệt nó còn được đánh giá rất cao ở Mỹ. Tuy nhiên, do ở ta chưa có luật lobby để điều chỉnh vấn đề này khiến cho nhiều việc trở nên khó kiểm soát. Và nhắc đến “lợi ích nhóm” hay “lobby chính sách” thì hầu như được hiểu theo nghĩa tiêu cực. Ở mức độ nghiêm trọng thì việc lobby được cho là đã can thiệp vào việc hình thành chính sách có lợi cho một nhóm thiểu số, bất chấp lợi ích chung của cộng đồng. Hiện tượng mà một số người gọi là “tham nhũng chính sách”.
Từ câu chuyện “nhỏ” của một văn bản chính sách đã cho thấy rõ hơn về một vấn đề “không nhỏ” cần sớm có sự điều chỉnh bằng pháp luật. Nếu có chính sách chuẩn mực, áp dụng đúng thì vận động hành lang sẽ không dẫn đến việc lệch lạc của hoạt động lập pháp, và còn có thể là yếu tố phát huy phản biện xã hội. Quan trọng hơn cả là sẽ giảm sự bớt xuất hiện của hàng loạt “quy định trên trời” khiến người dân bất bình như thời gian gần đây…
Nữ Quỳnh
Lobby chính sách - Chuyện nhỏ?
No comments:
Post a Comment